Skip to main content

Fyrri sýningar

Gripir Guðmundar frá Lundi

 Sumarið 2024 setti Minjasafn Austurlands upp örsýningu tileinkaða Guðmundi Þorsteinssyni (1901-1989) frá Lundi í sýningarskápnum á þriðju hæð Safnahússins. 

Guðmundur var fæddur á Brennistöðum í Eiðaþinghá en kenndi sig við Lund í Lundareykjardal þar sem hann dvaldi um árabil sem ráðsmaður. Hann vann t.d við sýningaruppsetningu og lagfæringu gripa, fyrst um sinn á Þjóðminjasafni Íslands en einnig fékkst hann nokkuð við viðgerðarstörf fyrir Minjasafn Austurlands og Byggðasafn á Höfn í Hornafirði. Hann hafði gríðar mikla þekkingu á hvers kyns fornum hlutum, amboðum og verkfærum sem hann hafði sjálfur alist upp við og nýttist vel í þeirri vinnu.

Eitt af áhugamálum hans var að tálga ýmis húsdýr og villt dýr úr íslenskri náttúru en hann tálgaði úr rekaviði annars vegar oh hinsvegar úr plasti sem rak á fjörur á Melrakkasléttu, þar sem hann bjó lengi. Á sýningunni mátti sjá fjöldann allan af þessum útskornu dýrum, en einnig ýmis verkfæri sem hann smíðaði sjálfur - sum sérstaklega fyrir Minjasafnið.

Þorláksmessukvöld

Jólasýning safnsins árið 2023 var sýningin Þorláksmessukvöld. Sýningin var sett upp í Krubbunni, sýningarsými í aðalsýningarsal safnsins, en þar gátu gestir skyggnst inn í stofu á íslensku heimili á sjöunda áratungnum þar sem jólaundirbúningurinn er í hámarki. Þegar við lítum inn er húsbóndinn nýstiginn upp úr stólnum sínum, þar sem hann hafði setið og hlutað á jólakveðjurnar sem óma úr útvarpinu, og er farinn út að reita rjúpurnar. Húsmóðirin er í óðaönn að strauja jóladúkana, ryksugan er til þjónustu reiðubúin á gólfinu og við stofuborðið er verið að pakka inn síðustu jólagjöfunum. Jafnframt hefur einhvern verið að skreyta jólatréð og pússa spariskóna. 

Jóladagatöl

Jóladagatöl eru orðin ómissandi þáttur aðventunnar hjá mörgum. Úrvalið eykst með hverju ári og í gluggum margra þeirra leynast ekki bara myndir heldur einnig súkkulaði eða aðrir glaðningar. Á jóla-örsýnignunni Jóladagatöl voru dregin fram þau jóladagatöl sem varðveitt eru á safninu. Dagatöl eru jafn ólík og þau eru mörg en eiga það sameiginlegt að hafa glatt eigendur sína á meðan beðið var eftir jólum, sum hver ár eftir ár. 

Skóladagar

Haustið 2023 var sýningin Skóladagar sett upp í sýningarskápnum á efstu hæð Safnahússins. Þar voru til sýnis margvíslegir gripir úr safnkosti safnsins sem tengdust á einhvern hátt skólastarfi. Þar mátti meðal annars sjá gamlar skólabækur, skólaspjöld, skriffæri, húsgögn og skólatösku svo eitthvað sé nefnt. Reikna má með að margir eldri gestir hafi kannast við einhverja gripi frá sinni eigin skólagöngu á meðan líklegra er að núverandi grunnskólanemar hafi rekið upp stór augun enda mikið vatn runnið til sjávar í skólastarfi síðan þessir gripir voru notaðir. 

Ferðalög fyrr á tímum

Sumarsýning Minjasafnsins 2023 bar yfirskriftina Ferðalög fyrr á tímum og var sett upp í Krubbunni, sýningarrými í sýningarsal Minjasafnsins.

Á sýningunni var að finna framsetningu muna sem skapa sviðsmynd tjaldferðalags í íslenskri náttúru fyrr á tímum. Í dag þykja okkur ferðalög sjálfsagður hluti af nútímalífstíl en það er í raun er ekki langt síðan að þau voru aðallega iðkuð í þeim tilangi að komast á milli staða af praktískum ástæðum. Lítill frítími og lélagar samgöngur höfðu þar megin áhrif. Þó eru til einstaka heimildir um bæði Íslendinga og útlendinga sem nutu þess að ferðast um íslenska náttúru hvort sem það voru lengri eða styttri ferðir í nærumhverfi og voru dæmi um slíkar heimildir dregin fram á sýningunni. 

Sýningin var styrkt af menningarsjóði Múlaþings og ljósmyndir á veggspjöldum voru fengnar að láni hjá Héraðsskjalasafni Austfirðinga.

 

Spengja, stoppa, staga, stykkja

Sýningin Spengja, stoppa, staga, stykkja var sett upp í tilefni af alþjóðlega safnadeginum 2023.  Á hverju ári síðan 2020 hefur Alþjóðlegi safnadagurinn varpað ljósi á valin heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna og að þessu sinni var lögð áhersla á markmiðin heilsa og vellíðan, aðgerðir í loftslagsmálum og líf á landi. Yfirskrift dagsins var Söfn, sjálfbærni, vellíðan og nýttu söfnin margvíslegar leiðir til að sýna fram á hvernig söfn geta stuðlað að sjálfbærni og vellíðan í þeirra samfélögum. 

Sýning Minjasafns Austurlands, Stoppa, staga, stykkja voru sýndir gripir sem allir eiga það sameiginlegt að bera vitni um nýtni og hagleik fyrri kynslóða. Um er að ræða hluti úr safnkosti safnsins sem voru annaðhvort bættir eftir mikla notkun eða þeim breytt þannig að þeir öðluðust nýtt hlutverk. Sýningin er vitnisburður um ótrúlega nýtni og hugvitsemi fólks hér áður fyrr þegar fólk átti færri hluti og notuðu þá til hins ýtrasta, nokkuð sem nútíma fólk mætti oft taka sér til fyrirmyndar. 

Í tengslum við safnadaginn og sýninguna var jafnframt boðið upp á fataviðgerðarsmiðju í samstarfi við Soroptimistaklúbb Austurlands en þar gafst almenningi kostur á að fá aðstoð við að gera við föt sem þörfnuðust lagfæringar. 

Sauðkind og safnkostur

Íslenska sauðkindin þykir harðgerð enda hefur hún aðlagað sig vel að erfiðum aðstæðum hér á landi. Landsmenn hafa í gegnum tíðina lært að nýta hana til hins ýtrasta og spilaði hún stórt hlutverk í því að halda lífi í þjóðinni. Ull og skinn voru notuð í klæði og skófatnað og úr hornum smíðuðu menn spæni og hagldir. Upp á völur og leggi var undinn þráður og bein og horn voru leikföng barna. Tóbakspungar, buddur fyrir aura og annað smádót var unnið úr hrútspungum. Á sýningunni Saukind og safnkostur gefur að líta muni úr safnkosti Minjasafns Austurlands sem hægt væri tengja við sauðkindina á einn eða annan hátt. 

Kassar

Kassar hafa yfir sér leyndardómsfullan blæ. Hlutverk þeirra er breytilegt og hægt er að nýta þá undir alls kyns gull og gersemar eða dót og drasl. Sumir eru sannkölluð listaverk á meðan aðrir eru þjóna frekar hagnýtu hlutverki en fagurfræðilegu. Ef leitarorðið kassi er slegið inn í skráningarkerfi Minjasafns Austurlands koma upp 175 færslur. Á sýningunni Kassar, sem nú stendur yfir í sýningarskápnum á þriðju hæð Safnahússins, má sjá úrval af þeim kössum sem safnið hefur að geyma og enn fleiri er hægt að sjá hér. 

Grýla hét tröllkerling leið og ljót

Á aðventunni 2022 var opnuð sýning í sýningarsal Minjasafnsins sem tileinkuð var Grýlu. Auk fróðleiks um Grýlu og hennar hyski reis gríðarmikill Grýluhellir á sýningunni þar sem gestir gátu farið inn og virt fyrir sér hýbýli hennar. Þar gat meðal annars að líta fleti Grýlu, pottinn hennar stóra og föt að ógleymdum hrísvendinum sem hún notar til að flengja jólasveinana. Þá kom í ljós að Grýla er bókelsk og les bæði Dalalíf Guðrúnar frá Lundi og Harry Potter. Sýningin var hluti af jóladagskrá Minjasafnsins og var einnig nýtt í heimsóknum skólahópa á safnið en í kringum 230 nemendur komu í heimsókn á safnið í skipulögðum heimsóknum í desember 2023.